Leah en Günter (13 augustus 2025)

Hoi Leha en Günter,

Meer om van te genieten.
 Ik dacht jullie een foto van een kopie van een schilderij van paus Franciscus gestuurd te hebben, maar ook dat is een schuiver, het is paus Paulus. Niet Franciscus is de Pool, maar paus Paulus, aka Karol Józef Wojtyła uit Wadowice. Dat is ook weer opgelost. Met dank aan Mailai.

Hebben jullie het artikel in Trouw gelezen, De Haagse wijk Laak lijkt net Polen. ‘Maar dan niet zo kil’. Een lief artikel. Daaruit de volgende alinea:
 ‘Nors en afstandelijk – Mikolaj Garastk, een vlotte, wat joviale vijftiger die bijna accentloos Nederlands spreekt, herkent die kille tijd uit Polen maar al te goed. Net als Artur werkt hij als aannemer aan verschillende klussen. “Ik denk dat onze Poolse opvoeding, gevormd door het communisme, ervoor heeft gezorgd dat we soms wat nors en afstandelijk overkomen”, vertelt hij. “Maar tegelijkertijd heeft diezelfde cultuur van ons ook harde werkers gemaakt. Nederland was voor mij daarom een cultuurshock. Ik kan mijn eerste werkdag nog zo goed herinneren. Ik was metselspecie aan het aanmaken in de bouw, dat was net klaar en we hadden alweer koffiepauze. Toen ik terugkwam, was het uitgehard. Moest ik alles weer losbikken en opnieuw metselspecie aanmaken. En toen het een paar uurtjes later lunchtijd was, moest ik ineens verplicht stoppen. Ik dacht: misschien heb ik iets verkeerds gedaan of zo, maar het was gewoon tijd. ‘Ja Nikolai, op vrijdag stoppen we hier eerder en doen we gezellig een biertje’, zei mijn collega. Even later stond ik in een Hollands café met harde muziek en een biertje in m’n hand. Ik dacht: wat is dit? Voor mijn gevoel had ik de hele dag nog niets gedaan. Dat paste totaal niet in de mentaliteit vanwaar ik vandaan kom, want geloof me, in Polen wordt er echt hard gewerkt.”’

Koffie is het probleem. We hebben te weinig potten eigen koffie meegenomen. We zochten naar onze merken noodzakelijk voor ‘de’ (= onze) ‘ultieme’ (= door gewenning en inbeelding verkregen) koffie-genotservaring, maar vonden die niet in supermarkt Lewiatan, een Poolse grootkruideniersketen. Veel koffie, dat wel, en ook duur, maar geen Nescafé Gold Crema (smooth and silky, velvety crema) en ook geen Chikko (organic roasted instant chicory). We proeven de koffie die we in huize Mamaloe, Łączany, Krakowska 64 (stadje, straat en huisnummer) aantreffen, Nescafé Classic, bold aroma and rich taste. Ik moet die proeven, zegt Mailai, want dat wordt de vervanger. Duidelijk minder vind ik de smaak van deze Classic. Maar aan alles valt te wennen, ik begin er meteen aan, zeg ik, het zal de herinnering aan Polen tekenen. Laat nog wel wat over in het potje voor de volgende gasten, raadt Mailai me aan, we hebben van onze eigen koffie nog ieder een volle pot (bij elkaar 250 gram). Of ik het dan niet leuk vind in Polen, vraagt ze, naar aanleiding van mijn ‘het zal de herinnering aan Polen tekenen’. Grapje, riposteer ik snel. Mamaloe is de lieve dame die ons bij aankomst in Laczany verwelkomde, in een prachtige kleurige jaren 60 bloementjesjurk tot aan de hielen. Een schat van een vrouw, waar een half woord Duits en net zoveel Engels uit komt. Van haar gebaren en keelgeluiden maken wij op dat zij ons aanraadt niet met de auto naar Krakow te gaan, maar met het openbaar vervoer, vanwege drukte in het stadshart en kosten van parkeren.

De Polen die wij tot nu toe spraken, spreken amper Duits, of willen niet, wel begrijpelijk, en echt maar anderhalf woord Engels. Dat laatste komt op mij als merkwaardig over. Ze lijken zich er ook een beetje voor te generen. We ontmoeten een oude door het leven getekende man die een gesprekje met ons probeert voor de plaatselijke mini supermarkt. Hij heeft jaren in Duitsland gewerkt, maar zijn Duits komt zo goed als niet van de grond. Lieve man, we wensen hem ‘Einen schönen Tag noch’, hij wuift ons na.

De Poolse munt heet PLN, spreek uit złoty. Een złoty is 100 grosze. De muntjes van 1 grosz, 5, 10, 20 grosze laat ik zitten, die van 50 groszy, en ook de 1 zloty munten haal ik uit de portemonnee van Mailai, en stop ze in mijn broekzaak. Ik zie mensen, eigenlijk alleen mannen, die het moeilijk hebben. Een zit er in een drukkere straat beneveld op de grond. Ik gooi wat van mijn munten in het bakje voor hem op de grond. Hij hoort het geluid, beweegt zijn hoofd, krijgt zijn ogen nauwelijks open, niets over zijn lippen.
 Maar ook zie ik vrolijke straatmuzikanten. Aan de voet van de heuvel Wawel vanaf de oever van de Wisla in Krakau zit een man die goed gitaar speelt en daarbij uitstekend zingt. Ik gooi weer wat munten in de aardig gevulde pet. De man bedankt mij luidkeels en uitgebreid, dat vind ik grappig. Als ik later nog even omkijk gaat hij nogmaals tekeer, ik neem aan dat hij weerom zijn blijdschap uit over de schamele beloning die ik gaf, maar het kan ook zijn dat hij me, ten aanzien van de vele toeristen rondom ons op weg naar de top van de heuvel met kasteel Wawel, blijmoedig voor ik weet niet wat uitmaakt. Een andere muzikant in een parkje, waarvan ik een foto maak, staat met zwarte hoge hoed op, net zwart jasje, broek, zwarte lakschoenen, spierwit hemd en dito sjaal, voor een muziekstandaard met bladmuziek, opera te zingen. Ook hij dankt mij uitvoerig. Hij wil per se dat ik zijn visitekaartje meeneem. Hij heet Grzegorz Kawalec en maakt van een bruiloft een onvergetelijke ervaring, voor maar 500 tot 1.000 PLN (120 tot 240 euro). Informatie die ik vind op internet.

Het is alweer de 13e van de maand augustus 2025. Vandaag is het de bedoeling dat we weer naar Auschwitz gaan. De hele augustus trip is vooral bedoeld om het vernietigingskamp Auschwitz te bezoeken. Mailai kwam er pas nadat we voor de hele trip onderkomens regelden achter, dat je kaarten voor Auschwitz ver van tevoren moet reserveren. We krijgen van Auschwitz enkel de eindeloze stoet mensen te zien die wel een ticket op tijd bestelden. Maar er zijn nog vier ander vernietigingskampen te bezoeken in Polen. Mailai heeft een passie voor het leed dat door het regime van Hitler op zoek naar Lebensraum de mensheid is aangedaan, en vooral ook de Polen. Maar ook is Mailai gefascineerd door wat de opeenvolgende Israëlische regimes – ook op zoek, naar Lebensraum -, sinds 1947, na de 2e Wereldoorlog, met Palestina en de aloude bevolking van Palestina aan het uithalen zijn, al 78 jaar. Meer dan kattenkwaad.

Ik ben niet erg onder de indruk van Krakow, maar het toerisme floreert.
 In huize Mamaloe staan op vijf plaatsen flinke blokken zout met een lampje erin gewurmd. Prachtig, dat zoute licht. Mameloe schildert wel eens, en haar huis is een bescheiden galerie, met enkele werkje door haar gepenseeld. Heel schattig. Ook hangen er reproducties van Bijbelse figuren hier en daar, zoals die van de zwarte madonna ((Hooglied 1,5-6) waar staat “Ik ben zwart maar lieflijk”. Dit slaat op de bruid van Salomo, de Koningin van Sheba.), of staat er een icoonachtige met Maria en het kindeke beschilderde plank tegen een muur. Ook staan en hangen er objecten in het huis zoals in alle reisonderkomens overal in Europa, niet weg te denken prullaria, de meest abominabele kitsch die er te kopen valt getuigend van de absolute wansmaak van de vervaardigers, verkopers en kopers ervan.
 Maar wel een belangrijke pijler van de economie, – koehandel.

Groet,
Rhett Trümmer

—
Dag 4 tot 11 – Łączany – In huize Mamaloe staan op vijf plaatsen flinke blokken zout met een lampje erin gewurmd. 

Zeeën van ruimte en een realistisch aandoend portret van wijlen paus Franciscus

Wat symboliseert de paus?
De paus is belangrijk omdat hij een directe lijn naar Jezus vertegenwoordigt. Hij is de tweede persoon van de Drie-eenheid. In die zin zien katholieken Jezus als aanwezig in het pausschap.